مدل خواب کودکان با بزرگ‌تر‌ها خیلی فرق دارد. آنها نمی‌توانند بلافاصله بعد از یک فعالیت سنگین یا سر و صدا، چشم‌های‌شان را ببندند و بخوابند. کوچولو‌ها برای خوابیدن نیاز به مقدماتی دارند که آنها را آرام کند. اگر این مقدمات نباشد، حتی اگر کودک‌تان از فرط خستگی خوابش ببرد، در تمام مدت شب ناآرام خواهد بود. به همین دلیل است که داشتن یک برنامه برای آرام کردن کودکان قبل از خواب خیلی مهم است. نکته دیگر این است که کودکان به شدت علاقه‌مند به تکرار و نظم در برنامه روزانه‌شان هستند. آنها‌‌ همان قدر که از خواندن یک کتاب داستان تکراری خوش‌شان می‌آید، از داشتن یک برنامه تکراری برای ساعات خاص هم لذت می‌برند. دلیلش این است که بچه‌ها دوست ندارند غافلگیر شوند. این نظم و تکرار به آنها این اطمینان را می‌دهد که همه چیز رو به راه و امن است. با این حساب داشتن یک برنامه روتین برای قبل از خواب، چیزی است که مدت زیادی از عمر کودک، یعنی زمان خواب او را، غرق آرامش می‌کند. در این دو صفحه چند برنامه برای ساعت قبل از خواب کودکان پیشنهاد داده‌ایم. حواس‌تان باشد که این برنامه‌ها، کار خواباندن بچه را انجام نمی‌دهند؛ فقط به او می‌فهمانند که «دیگه وقت خوابه!» می‌توانید از یکی از این برنامه‌ها یا ترکیبی از آن‌ها استفاده کنید. به هر حال سعی کنید برنامه‌تان برای هر شب، مثل هم و در ساعتی معین باشد.

کتاب خواندن برای کودکان می‌تواند از‌‌ همان اولین ماه‌های تولد او شروع شود. نوزادان از شنیدن صدای مادرشان لذت می‌برند و همین برای‌شان کافی است. کودکان یک تا 3 ساله از تغییر حالت صدا و چهره شما موقع تعریف کردن داستان خوش‌شان می‌آید و کودکان بزرگ‌تر می‌توانند داستان‌های ساده و سرراست را متوجه شوند. حواس‌تان باشد زمان داستان‌گویی برای کودکان ارتباط مستقیمی با سن آنها دارد. برای شیرخواران زیر یک سال حداکثر می‌شود داستان‌های یک دقیقه‌ای تعریف کرد. نوپاهای يك تا ۳ سال، می‌توانند حدود ۵-4 دقیقه به داستان گوش کنند و بچه‌های ۳ تا ۵ سال را می‌شود برای ۱۰ دقیقه با داستان سرگرم کرد. هرچه تمایل کتاب‌خوانی در کودک بیشتر باشد، این مدت زمان هم افزایش پیدا می‌کند. داستانی که برای خواندن پیش از خواب انتخاب می‌کنید هم خیلی مهم است. قصه‌های پیش از خواب باید عاری از هرگونه آدم‌های بدجنس و ترسناک یا ماجراهای استرس‌زا باشد. قصه شنگول و منگول یا شنل قرمزی اصلا برای پیش از خواب مناسب نیستند. در عوض قصه‌هایی که در آن همه خوب و مهربانند، مثل خونه مادربزرگه (من که جیک و جیک می‌کنم برات) مناسبند. این نکته را هم به یاد بسپارید که برخلاف قصه‌خوانی در طول روز که می‌تواند همراه با حرکات زیاد و سر و صدا و شادی باشد، داستان‌خوانی در شب باید خیلی آرام و ملایم و به دور از حرکات نمایشی باشد.

یک ساعت پیش از زمان خواب کودک نور خانه را کم کنید، تلویزیون را خاموش کنید و کودک را به اتاق خودش ببرید. با او آرام حرف بزنید و بازی‌های ملایم کنید. اگر لازم است، لباس یا پوشک او را عوض کنید یا او را به دستشویی ببرید یا وعده شیر قبل از خواب را به او بدهید. او را در تختش بگذارید و بالای سرش بنشینید و برایش کتاب بخوانید. می‌توانید تصاویر کتاب را به او نشان دهید و داستان را به زبان ساده برایش تعریف کنید. یادتان باشد صدای‌تان را آرام کنید و هیجان نداشته باشید. وقتی قصه تمام شد به او بگویید که وقت خواب است و با بوس و بغل و نوازش چراغ را خاموش کنید.

حمام یکی از بهترین برنامه‌های روتین پیش از خواب محسوب می‌شود. اغلب کودکان در حمام آن‌قدر بازی می‌کنند که خسته می‌شوند. وقتی هوا گرم است، می‌توانید هرشب یک لگن یا وان بادی را پر از آب کنید و به نوزاد یا کودک‌تان فرصت کافی برای آب بازی بدهید. قبل از این‌که او را از حمام بیرون بیاورید، محیط خانه را کم‌نور و آرام کنید. می‌توانید نوزادتان را بعد از حمام با روغن ماساژ بدهید یا موهای کودک‌تان را آرام شانه کنید تا آرامش بیشتری داشته باشد. بعد از این مراحل می‌توانید او را با کمی نوازش، لالایی یا به کمک پستانک بخوابانید.

می‌توانید کودک‌تان را عادت بدهید هر شب پیش از خواب کمی موسیقی گوش کند. این موسیقی می‌تواند لالایی خواندن خود شما باشد (که نوزادان عاشق آن هستند) یا گوش دادن به یک موسیقی آرام بی‌کلام یا فقط شنیدن صدای آهنگ آویز بالای گهواره او. در انتخاب موسیقی برای کودک خیلی احتیاط کنید. سمفونی‌های شلوغ و تند یا آهنگ‌هایی با ضرباهنگ سریع اصلا مناسب نیستند. بهترین موسیقی‌ها، آنهایی هستند که دقیقا برای همین کار طراحی شده‌اند. از سری موسیقی‌های baby Einstein می‌توانید سی‌دی lullabies را امتحان کنید. به جز این می‌توانید موسیقی‌های خاصی را که روی زمینه آنها صدای طبیعت (صدای بارش باران، باد، پرنده‌ها یا آب) وجود دارد، بگذارید. این صدا‌ها به تنهایی هم موسیقی خوبی برای خواب کودک هستند.

برای کودکان بزرگ‌تر از ۴ سال داشتن اوقاتی دونفره و خصوصی با مادر یا پدرشان در طول شبانه‌روز خیلی مهم است. می‌توانید از برنامه پیش از خواب برای این خواسته آنها استفاده کنید. بعد از طی مراحل اساسی (تعویض پوشک یا لباس یا دستشویی رفتن یا شیر خوردن) او را در تخت بخوابانید و کنارش بنشینید و با هم حرف بزنید. از او بپرسید بهترین کاری که امروز کرده چه بوده، چیزی بوده که ناراحتش کرده باشد یا نه، امروز را چقدر دوست داشته، دوست دارد فردا صبح که بیدار می‌شود چه چیزی بخورد، چه کار کند و... . شما هم از کارهای خودتان (البته منظورمان گرفتاری‌های اداری و دردسرهای بچه‌داری نیست!) برایش تعریف کنید و رفتارهای خوب او در طول روز را برایش بگویید. می‌توانید ۱۰ دقیقه با او حرف بزنید و سپس او را بخوابانید.

•  اگر بتوانید کودک‌تان را عادت بدهید که پیش از مادر و پدرش بخوابد، لطف بزرگی به زندگی‌تان کرده‌اید! درست است که اغلب بچه‌های این دوره و زمانه تا آخرین ثانیه‌هایی که مادر و پدر بیدار باشند، حاضر نیستند بخوابند اما اگر نتوانید این عادت را در سال‌های اول جا بیندازید، ممکن است برای تمام عمر اوقات دونفره با همسرتان را از دست بدهید. اجازه ندهید کودکان زندگی مشترک شما را به طور کامل قبضه کنند. خانه را آرام کنید و او را به اتاقش ببرید تا بخوابد. وقتی خوابید، یک صدای ممتد مثل یک موسیقی آرام یا صدای آب در نزدیکی او بگذارید و بیرون بروید. این طوری او با هر صدای کوچکی از خواب نمی‌پرد.
•  مسواک زدن را تبدیل به یک برنامه همگانی پیش از خواب کنید تا کودک‌تان خیلی زود به آن عادت کند. هر شب قبل از رفتن به تخت، همه اعضای خانواده مسواک‌های‌تان را دست بگیرید و مثل یک برنامه مفرح مسواک بزنید. می‌توانید آخرش مسابقه «دندون کی از همه سفید‌تره؟» بگذارید یا مسواک‌های‌تان را ببوسید و بگذارید لالا کنند یا بازی‌های دیگری طراحی کنید. این طوری مسواک زدن به جای آن‌که شبیه اعمال شاقه قبل از خواب شود، به یکی از جاذبه‌های خواب تبدیل مي‌شود.
•  اگر نوزادتان عادت کرده در آغوش شما بخوابد یا باید او را تکان بدهید تا خوابش ببرد، می‌توانید یک صندلی ننویی (rocking chair) بخرید تا خودتان مجبور نباشید تکان بخورید. می‌توانید کودک‌تان را در آغوش‌تان بنشانید و تکان بخورید و لالایی بخوانید تا خواب‌آلود شود.
•  یادتان باشد، مهم‌ترین چیز برای خواب کودک آرامش است و مهم‌ترین شخص برای او مادر. سعی کنید از ساعتی پیش از زمان خواب کودک خودتان آرام باشید. دست از جمع و جور کردن خانه و اسباب‌بازی‌ها و ظرف‌ها بردارید و نزدیک او بنشینید و ساعتی را با او بگذرانید. خودتان هم دراز بکشید و کتاب بخوانید و کار‌ها را برای فردا یا بعد از خواب کودک‌تان بگذارید. نگران نباشید، کارهای خانه هیچ وقت تمام نمی‌شوند!

•  بهتر است حداقل یک ساعت قبل از زمان خواب کودک‌تان، تلویزیون را خاموش کنید یا او را به جایی ببرید که صدا و تصویر آن را نمی‌بیند.
•  حتی اگر کودک‌تان خیلی خوابش می‌آید، اجازه ندهید بلافاصله بعد از بازی‌های پرجنب و جوش یا یک مهمانی پر سر و صدا یا تماشای یک کارتون مهیج بخوابد. حتی اگر شده برای 10 دقیقه او را بیدار نگه دارید و کمی با او حرف بزنید یا برایش لالایی بخوانید تا آرام شود و بعد بخوابد. این طوری تا صبح خواب آن سر و صدا‌ها را نمی‌بیند.
•  اگر کودک‌تان عادت دارد جای دیگری غیر از داخل تختش ولو شود تا خوابش بگیرد، به او این اجازه را بدهید، اما نگذارید او بخوابد تا بعد مجبور شوید خودتان او را در خواب به تختش منتقل کنید. هر وقت دیدید او حسابی خواب‌آلود شده و چیزی تا خوابیدنش نمانده، به او کمک کنید توی تختش برود. این طوری او یاد می‌گیرد که جای خوابیدن، تخت است، نه جلوی تلویزیون.