بيماري هاي سال اول زندگي

شما بايد موارد احتياط را از روز اول آغاز كنيد به اين ترتيب كودك شما تا آنجا كه ممكن است سالم خواهد ماند.

نوزاد را از تماس با افراد بيمار دور نگهداريد و دست هايتان را بعد از هر بار تعويض پوشك بشوييد.

اگر مي خواهيد به نوزاد خود شير دهيد اين عمل را تا حد امكان ادامه دهيد (ايده آل آن است كه تا يكسال و بنا به توصيه سازمان جهاني بهداشت تا دو سال شير دادن را ادامه دهيد).

اجازه ندهيد كسي در نزديكي كودك سيگار بكشد. دقت كنيد كه واكسيناسيون به موقع انجام شود.

هنگام خواب او را به پشت بخوابانيد كه از سندرم مرگ ناگهاني نوزاد پيشگيري شود.

ولي حتي اگر شما تمام اين موارد را رعايت كنيد ممكن است نوزاد بيمار شود و اين البته امري است طبيعي. مواردي كه بايد به آن ها دقت كنيد به قرار زير است:

تب

عليرغم آنكه وجود تب در كودك نشانه اي از بيماري وي محسوب مي شود، به تنهايي نمي تواند دليلي بر نگران شدن شما باشد. ممكن است كودك تب خفيفي داشته باشد ولي بشدت بيمار باشد و يا عليرغم تب خيلي شديد ناراحتي وي جزئي باشد. با اينحال اگر كودك كمتر از 3 ماه سن دارد و تب او بالاي 37.7 است بايد توسط پزشك معاينه شود. در كودكان بزرگتر اگر تب وجود دارد ولي با علامت ديگري همراه نيست و كودك از ساير جنبه ها سالم به نظر مي رسد به مدت يك روز او را تحت نظر بگيريد تا اگر علامت جديدي بروز كرد متوجه شويد . بتوانيد براي پزشك توضيح دهيد.

اشكال در تنفس

اگر نوزاد گرفتگي بيني دارد بايد سعي كنيد كه آنرا تميز كنيد. اين عمل را مي توانيد با كمك يك سرنگ انجام دهيد (گرفتگي مجراي بيني مكيدن شيشه شير يا پستان مادر را براي او مشكل كند) ولي اگر تنفس نوزاد شما با اشكال جدي روبروست يعني پره هاي بيني هنگام تنفس به هم مي خورد يا پوست اطراف دنده ها با هر تنفس بداخل كشيده مي شود و يا به نظر مي رسد كه رفته رفته كبود مي شود، فورا به اورژانس اطلاع دهيد و يا او را به بخش اورژانس بيمارستان برسانيد.

تغييرات خلق

خستگي، بيقراري و بطور كلي وضعيت عمومي كودك بسيار مهم است. اگر كودك آبريزش از بيني دارد ولي مثل روزهاي عادي سالم و سرحال است و به خوبي غذا مي خورد احتمالا مشكل جدي وجود ندارد، البته اين بدان معنا نيست كه شما نبايد به پزشك او اطلاع دهيد. نكته مهم اين است كه كودكي كه فقط آبريزش از بيني دارد ولي به خوبي لبخند مي زند احتمالا به اندازه كودكي كه آبريزش از بيني دارد و بسيار خسته به نظر مي رسد بيمار نيست.

گريه غير معمول

اگر نوزاد شما به طور ناگهاني گريه مي كند و اين گريه بيش از حد معمول طول مي كشد و شما نمي توانيد او را به روشهاي عادي آرام كنيد و يا اگر صداي گريه او خشك و خشن، و يا ضعيف است و يا به نحو غير عادي با صداي زير گريه مي كند ممكن است دچار بيماري جدي شده باشد. البته عكس آن نيز صادق است يعني حتي اگر كودك ناشاد است و گريه نمي كند ولي غير فعال شده و به سختي از خواب بيدار مي شود فورا به پزشك اطلاع دهيد.

مدفوع غير عادي

معمولا مدفوع نوزادان، بخصوص آنهايي كه با شير مادر تغذيه مي شوند، بسيار شل و حتي آبكي است و تا 10 بار در روز انجام مي گيرد. اين امر تشخيص مدفوع طبيعي از اسهال را مشكل مي سازد. هر تغييري در الگوي طبيعي مدفوع نوزاد يك كليد است. بوي مدفوع نيز مهم است زيرا اسهال گاهي، ولي نه هميشه، داراي بوي عفونت است. اگر كودك سه ماه يا كمتر سن دارد و شما مشكوك هستيد كه به اسهال دچار شده باشد به پزشك متخصص اطفال خبر دهيد. اگر كودك شما خواب آلوده است و بطور ناگهاني ميزان كمي مدفوع سفت و خشك دفع مي كند و يا اگر مدفوع او داراي خون يا بلغم است و يا قوامي ژله مانند دارد نيز به پزشك اطلاع دهيد. او به شما خواهد گفت كه مدفوع كودك را زير نظر داشته باشيد تا اگر اسهال ادامه يافت متوجه شويد. ميزان مايعات دريافتي كودك بايد كافي باشد  خواه آب و خواه شير مادر يا شير خشك  تا دچار كاهش آب بدن نشود (نوزاد بايد حداقل 6 پوشك در روز خيس كند).

هر گاه كه در مورد سلامت كودك خود دچار شك شديد به پزشك تلفن كنيد. آرامش خيال شما بسيار حائز اهميت است و مشورت با پزشك ضرري ندارد. بعلاوه در اغلب موارد شك والدين صحيح است. به هر حال اتكا كودك به شماست تا بهترين شرايط را برايش ايجاد كنيد.

همه ما مايليم كه باور كنيم هرگز در شرايطي قرار نخواهيم گرفت كه نياز به نجات جان فرزندمان داشته باشيم ولي ممكن است اين واقعه رخ دهد. كودكان ممكن است در اثر ورود مواد غذايي يا اسباب بازي به مجاري تنفسي، قرار گرفتن زير آب در وان يا استخر و يا پيچيده شدن طناب يا نخ پرده به دور گردنشان دچار خفگي شوند. شما بايد بدانيد كه در چنين مواقعي بايد چه اقداماتي انجام دهيد. دستورالعمل گام به گام زير براي شرح اصول كمك هاي اوليه در مواقع خفگي تهيه شده است ولي لطفا آنرا بعنوان تنها منبع اطلاعاتي خود در اين زمينه در نظر نگيريد.

وقتي را به فراگيري دوره CPR شيرخواران و كودكان اختصاص دهيد. اين روش بر حسب سن كودك فرق مي كند و انجام ناصحيح آن ممكن است بسيار زيان بخش باشد.

دستورالعمل زير مخصوص كودكان زير يكسال است كه بعلت انسداد راه هوايي دچار خفگي شده اند.

مرحله 1: وضعيت را بسرعت ارزيابي كنيد

اگر كودك شما بطور ناگهاني توانايي سرفه كرن، گريه كردن و جيغ كشيدن را از دست داده است ممكن است چيزي مسير تنفس او را بند آورده باشد و شما بايد براي بيرون آوردن آن دست بكار شويد. ممكن است كودك اصوات عجيب از حلق خارج كند و يا پوست او به رنگ قرمز روشن يا آبي در آيد.

اگر كودك سرفه و استفراغ دارد مسير تنفسي او كاملا مسدود نشده است. در اينصورت اجازه دهيد سرفه كند. سرفه موثرترين راه برطرف ساختن انسداد است.

اگر كودك قادر نيست چيزي را كه در مسير تنفسي اش گير كرده، با سرفه خارج سازد از يك نفر بخواهيد كه به اورژانس اطلاع دهد و شما ضربات پشت و فشردن سينه را شروع كنيد (به مرحله 2 مراجعه كنيد).

اگر با كودك تنها هستيد 2 دقيقه از او مراقبت كنيد سپس به اورژانس اطلاع دهيد.

از طرف ديگر اگر مشكوك هستيد مسير تنفسي كودك به علت تورم حلق مسدود شده است بلافاصله به اورژانس اطلاع دهيد. ممكن است كودك شما دچار يك واكنش آلرژيك نسبت به چيزي كه خورده و يا گزش حشره شده باشد و يا ممكن است مبتلا به عفونت حلق مثلا خروسك باشد.

اگر كودك دچار مشكلات قلبي نيز هست فورا به اورژانس اطلاع دهيد.

مرحله 2: سعي كنيد كه آنچه را كه مسير تنفسي را مسدود كرده است با ضربات پشت و فشردن سينه بيرون آوريد.

اگر كودك قادر نيست خودش مسير تنفسي اش را تخليه كند و شما معتقيد كه چيزي آنجا گير كرده است در حاليكه با كف دست سر و گردنش را نگاه داشته ايد، بدقت او را روي بازوي خود قرار دهيد و صورتش را به طرف پائين بگيريد. دستي كه كودك را نگه داشته است به ران خود تكيه دهيد.

كودك را طوري نگه داريد كه سرش پائين تر از ساير قسمت هاي بدن قرار گيرد. بعد با استفاده از پاشنه دست 5 ضربه به پشت، بين دو تيغه شانه اش وارد كنيد تا آنچه در آنجا گير كرده است از جاي خود خارج شود.

سپس دست آزاد خود را (آن دستي كه ضربات پشت را با آن وارد كرده ايد) روي پشت كودك قرار دهيد در حاليكه ساعدتان در مسير ستون مهره ها قرار دارد. سپس او را به آرامي در حاليكه سر و گردنش را نگه داشته ايد بگردانيد بعد در حاليكه دستتان را به ران تكيه داده ايد صورت كودك را رو به بالا نگه داريد و در اين حال هم سرش را پائين تر از ساير قسمت هاي بدن نگه داريد.

سر 2 تا 3 انگشتتان را روي خطي فرضي كه بين دو نوك سينه هاي كودك ترسيم كرده ايد، بگذاريد. براي ايجاد فشار به آرامي سينه را 5/2 تا 5/3 سانتي متر به پائين فشار دهيد بعد صبر كنيد تا سينه به وضعيت طبيعي بازگردد. 5 فشار به سينه او وارد كنيد و اين عمل را كاملا نرم و آرام انجام دهيد. حركات نبايد پرشي باشد.

همين عمل 5 ضربه پشت و 5 فشار سينه را متناوبا آنقدر ادامه دهيد تا شيئي كه در مسير تنفسي گير كرده بيرون آيد و كودك سرفه كند. اگر او سرفه مي كند بگذاريد آنقدر سرفه كند تا كاملا خارج شود.

اگر در هر لحظه اي كودك بيهوش شود به CPR يا احيا قلبي- تنفسي نياز خواهد داشت .

دوبار به او تنفس مصنوعي بدهيد. اگر هوا پائين نمي رود (سينه بالا نمي آيد)،

سر او را برگردانيد و دوبار ديگر به او تنفس مصنوعي بدهيد.

اگر هنوز هم سينه بالا نمي آيد 30 بار سينه او را فشار دهيد. داخل دهان را نگاه كنيد و اگر جسمي را مي بينيد آنرا خارج سازيد. دوبار ديگر به او تنفس مصنوعي بدهيد، فشردن سينه را تكرار كنيد و همينطور ادمه دهيد تا كمك برسد.

كوليك دقيقا به چه معني است؟

تقريبا 20 ٪ همه شيرخواران دچار كوليك مي شوند. كوليك يك اصطلاح كلي است براي گريه هاي غير قابل كنترل در كودكي كه از ساير جهات سالم است. شيرخوار دچار كوليك بيش از سه ساعت در روز و براي بيش از سه روز در هفته گريه يا نق نق مي كند. اين مساله با شيوع يكسان بين كودك اول و ساير كودكان و نيز بين دخترها و پسرها ديده مي شود.

مشكل است بگوييم كوليك براي كدام يك دردناكتر است، والدين يا كودك. يك شيرخوار مبتلا به كوليك بطور آشكار حالت پريشاني و ناراحتي دارد و نمي تواند آرام گيرد. والدين نيز ممكن است بعلت شنيدن صداي گريه هاي كودك براي ساعتها دچار پريشاني و آشفتگي شوند و اين امر ممكن است بقدري باشد كه نهايتا آنها را نيز وادار به گريه نمايد!

چطور مي توانم بگويم كودكم دچار كوليك است؟

در واقع همه شيرخواران گاهي گريه مي كنند، بطور متوسط هر كودك حدود دو ساعت و نيم در روز گريه مي كند. اما كودك مبتلا به كوليك، علاوه بر گريه هاي ممتد، كاملا نا آرام و ناراحت است. او ممكن است بطور متناوب پاهايش را جمع كرده و دراز كند و دفع گاز داشته باشد. كوليك اغلب بين ساعت 6 عصر و نيمه شب رخ مي دهد. گرچه ممكن است هر زماني ايجاد شود اما معمولا عصرها و شبها تشديد مي شود.

معمولا سن شروع كوليك در شيرخواران حدود دو تا چهار هفته است و پايان آن حدود سه ماهگي يا در كودكان كم شانس تر تا شش يا نه ماهگي مي باشد.

چرا برخي شيرخواران دچار كوليك مي شوند؟

بيش از 50 سال است كه دانشمندان سعي كرده اند به اين پرسش پاسخ دهند. بيشتر تقصيرها متوجه سيستم گوارش نابالغ شيرخواران است. در حقيقت كلمه كوليك از واژه يوناني "كوليكوس" (kolikos) گرفته شده است كه تقريبا به معني "روده" است. همچنين بعضي فرضيات علمي هم وجود اين ارتباط را تائيد مي كنند. براي مثال، دستگاه گوارش نوزادان داراي مقادير بسيار كم آنزيمها و شيره هاي گوارشي است كه مسئول هضم مواد غذايي هستند. يا بر اساس برخي مطالعات، سيستم عصبي در حال تكامل در كودكان به آساني دچار هيجان مي شود. بعضي از كارشناسان نيز اين نظريه را مطرح مي كنند كه در كودكي كه دچار خستگي يا تحريك بيش از حد مي شود، كوليك م يتواند راهكار او براي قطع محركهاي اطراف باشد تا وي بتواند بخوابد. شيرخواراني كه در معرض تماس با دود سيگار هستند احتمال بيشتري براي ابتلا به كوليك دارند.

آيا كوليك خطرناك است؟

واقعا نه! البته صرفنظر از فشار هيجاني و استرسي كه در خانه ايجاد مي شود. با وجود اين عاقلانه است به كمك پزشكتان يا كارشناس بهداشت در مركز بهداشتي درماني، مطمئن شويد كه علت گريه هاي طولاني كودكتان يك فتق يا ساير مشكلات طبي نباشد.

من شنيده ام كوليك بعلت غذاي مادر ايجاد مي شود. آيا اين امر صحت دارد؟

هم شيرخشك و هم شير مادر ممكن است با كوليكهاي شيرخوار ارتباط داشته باشند.

گاهي اوقات شيرخواراني كه شير مادر مصرف مي كنند، بعلت وجود يك ماده خاص در غذاي مادرشان مبتلا به كوليك مي شوند. برخي مادران دريافته اند كه اگر نوشيدن شيرگاو و ساير مواد لبني را متوقف كنند، اين وضعيت بهبود مي يابد. اگر از شير خودتان به كودك مي دهيد، سعي كنيد مواد لبني را براي چند روز قطع كنيد تا ببينيد آيا تفاوتي ايجاد مي شود يا نه. اگر كوليك كودكتان بهبود يافت كه مقصر را شناخته ايد. اگر نه، اميد را از دست ندهيد و حداقل ديگر نيازي به محروم كردن خود از شير و ساير لبنيات نداريد. برخي از مادران تجربه كرده اند كه حتي جايگزين كردن ماست به جاي شير در لبنيات روزانه، مي تواند تا حدي كوليك شيرخوارشان را كاهش دهد.

به نظر مي رسد برخي كودكاني كه شير مادر مي خورند در صورتيكه مادرشان در مصرف غذاهاي ، گندم، برخي ميوه هاي تابستاني و مواد نفاخ مانند حبوبات يا انواع كلم زياده روي كنند دچار ناراحتي مي شوند. البته براي امتحان اينكه اين غذاها باعث ناراحتي كودكتان مي شود، از خوردن كلم، گل كلم، حبوبات، سير، كافئين و ساير مواد تحريك كننده براي چند روز اجتناب كنيد. اگر كودكتان بهتر شد هر دفعه يك غذا را وارد رژيم غذايي خود كنيد و بين ورود غذاها چند روز فاصله بگذاريد. تشخيص اينكه كدام ماده غذايي سبب مشكلات كودكتان مي شود نبايد خيلي سخت باشد: اگر گريه وي پس از ورود يك غذا مجددا شروع شود، خواهيد دانست كه اين غذا مسؤول ناراحتي كودك است. شما بايد تا زماني كه حساسيت كودكتان از بين برود از آن ماده پرهيز كنيد، و اين اتفاق اغلب حوالي 3 ماهگي رخ مي دهد. گرچه اين كار ممكن است كمي سخت باشد اما در عوض يك كودك خوشحال خواهيد داشت. بعلاوه ممكن است انجام همه اين آزمايشات چند ماه طول بكشد و تكامل دستگاه گوارش شيرخوار در اين مدت باعث بهبود وضعيت وي خواهد شد؛ با اين حال درگير بودن با مساله به شما احساس بهتري مي دهد از اينكه كاري براي كودكتان انجام داده ايد. شما هر آنچه مي توانستيد، كرديد!

اگر كودكتان از شيشه استفاده مي كند، براي پي بردن به اين نكته كه آيا شير خشك سبب تحريك كودك مي شود، ممكن است لازم باشد شيرخشك را عوض كنيد. نكته آخر اينكه هر زمان كه از شير خود يا شير خشك به كودك مي خورانيد، مطمئن شويد كه حين شيردهي و در پايان آن آروغ كودك را گرفته ايد. اين امر كمك مي كند فشارتجمعي ناشي از بلع هوا كاهش يابد.

چه كارهاي ديگري ممكن است به بهتر شدن اوضاع كمك كند؟

علاوه بر تغييراتي كه در تغديه خودتان و كودك ايجاد مي كنيد، روشهاي ديگري نيز وجود دارد تا شما بتوانيد به كاهش درد ناشي از كوليك كودكتان كمك كنيد. اول از همه، اگر شما نيز گريه مفصلي كرده ايد، خودتان را ببخشيد! گوش دادن به گريه شيرخوار براي چند ساعت متوالي اكثر والدين را از پاي در مي آورد. سپس يك نفس عميق بكشيد و آرامش خود را بدست آوريد. اگر شما هم مضطرب و كلافه باشيد، كودك اين حالت را از شما دريافت مي كند و هرگز نخواهيد توانست كه وي را آرام كنيد.

حالا مي توانيد از فهرست زير استفاده كنيد. به ياد داشته باشيد كه هر كدام از اينها ممكن است براي همه موثر نباشد، بنابراين آمادگي داشته باشيد كه بعدي را انجام دهيد. ممكن است شما روش جديدي غير از آنچه در اينجا آورده ايم را تجربه كنيد، در اينصورت مي توانيد آنرا به سايرين معرفي كنيد.

به كودك خود پستانك بدهيد. البته شايد اين يك حقه باشد، اما گاهي اوقات مكيدن مي تواند به كودك آرامش دهد. تاب دادن كودك در گهواره نيز مي تواند كمك كننده باشد.

كودك خود را از روي شكم، روش زانوهايتان يا داخل وان آب گرم قرار دهيد. در اين حالت با نوازش يا ماليدن پشت كودك مي توانيد به كاهش فشار شكم وي كمك كنيد.

كودك را در آغوش بگيريد و با او صحبت كنيد، قدم بزنيد، تاب دهيد يا با سرعت راه برويد. مسلما بغل كردن شيرخواري كه بطور مداوم گريه مي كند كار آساني نيست، اما با اين كار هم گرما و حضورتان موجب آرامش در كودك مي شود و هم ضربات ملايم ناشي از قدمهاي سريع شما ممكن است به حركت گاز در روده هاي كودك كمك كند. با همين ايده بعضي نيز گذاشتن كودك در گهواره و تكان دادن را پيشنهاد مي كنند و در صورت امكان گردش دادن كودك در اتومبيل.

سعي كنيد فضا را تغيير دهيد. مي توانيد كودك را در كالسكه يا داخل "آغوش" به گردش بيرون از خانه يا پارك ببريد. هواي تازه و حركات ريتميك ممكن است او را به خواب برد.

به حمام برويد. مي توانيد كودك را در وان مخصوصش بگذاريد يا به همراه او خودتان هم در وان بزرگ برويد. گرماي حمام و صداي آب اثر خوبي روي كودك ناآرام خواهد داشت.

كودك را ماساژ دهيد. مي توانيد در دماي مناسب لباسهاي كودك را درآوريد، روي يك حوله تمام بدن يا فقط شكم وي را با استفاده از يك روغن طبيعي يا روغن بچه ماساژ دهيد. براي ماساژ شكم، مي توانيد كمي روغن زيتون روي شكم شيرخوار بريزيد و با انگشت شست از اطراف ناف شروع كنيد. فرض كنيد كه مي خواهيد دوايري را با انگشت رسم كنيد و به تدريج كه از ناف دور مي شويد دواير بزرگتري را بكشيد. دقت كنيد كه خيلي به شكم كودك فشار نياوريد. اين كار را مي توانيد با خواندن يك لالايي يا شعر و يا گوش دادن به موسيقي آرام نيز انجام دهيد.

در صورتي كه شما هميشه در حال غذا دادن، تعويض پوشك، خواباندن و سرگرم كردن كودك خود هستيد، گاهي نيز مي توانيد استراحت كوتاهي به خود بدهيد. اگر اين امكان را داريد او را براي چند ساعت به همسر يا يكي از بستگان بسپاريد تا كمي استراحت كنيد.

آيا دارويي براي كاهش كوليك وجود دارد؟

بله، داروهاي ضد نفخ مخصوص كودكان وجود دارد. برخي داروهاي بزرگسالان هم در مواردي با مقدار بسيار كم براي شيرخواران تجويز مي شوند، اما دقت كنيد كه انتخاب و روش استفاده از دارو را به پزشك كودكتان واگذار كنيد؛ هر دارويي را تنها با دستور پزشك و فقط از داروخانه تهيه كنيد. مواد گياهي و عصاره و عرقيات را نيز خودتان بخوريد.

آيا گريه ها به كودكم آسيب مي رساند؟

در واقع براي والدين ممكن است بسيار دردناك باشد كه بايد گريه هاي متناوب، دلگير كننده و آزار دهنده كودك را تحمل كنند. كودكان مبتلا به كوليك كاملا خوب هستند. پزشك معروف كودكان دكتر اسپاك اينگونه مي نويسد: "بدون توجه به ساعتها گريه كردن، اين كودكان بزرگ مي شوند و وزن مي گيرند، نه فقط در حد طبيعي كه بهتر از حد طبيعي رشد مي كنند." و نكته آخر اينكه در يك مطالعه مشخص شده كه كودكان مبتلا به كوليك در آينده مسائل زندگي را حتي بهتر حل مي كنند!

بثورات پوشكي شبيه چيست؟

اگر شيرخوار شما بثورات پوشكي داشته باشد، حتما قادر خواهيد بود آنرا تشخيص دهيد. مقداري از پوست پوشيده شده توسط پوشك كه احتمالا منطقه تناسلي، چينهاي نواحي رانها و كفلها را شامل مي شود، قرمز و ملتهب بنظر مي رسند. نواحي درگير ممكن است خشك يا مرطوب باشد و گاهي اوقات حالت عرق سوز دارد.

اگر بثورات پوشكي واقعي درمان نشوند، ممكن است به چيز خطرناكتري تبديل گردد. براي مثال، عفونت قارچي يا عفونت باكتريايي. عفونتهاي قارچي بيشتر در شيرخواراني كه داروهاي آنتي بيوتيكي دريافت مي كنند ديده مي شود، اين داروها باكتريهاي "خوب" را كه در حالت طبيعي در روده وجود داشته و مانع رشد مخمرها مي شوند، از بين مي برند. عفونت هاي قارچي اكثرا بصورت نقاط قرمز ريز شروع شده و سپس در اثر تكثير و تجمع، به دمل هاي چركي قرمز توپر تبديل مي شوند. عفونتهاي باكتريايي هم ممكن است با تب همراه باشند و معمولا ضايعات ترشح دار زرد رنگ يا كوركهاي چركي ايجاد مي كنند.

علت بثورات پوشكي چيست؟

علت اصلي رطوبت است. نوزادان زياد ادرار مي كنند و داراي دفعات متعدد دفع مدفوع آبكي هستند. حتي پوشكهاي داراي قدرت جذب كنندگي زياد نيز سبب مرطوب شدن پوست ظريف كودك مي شود. اگر پوشك كودك براي زمان طولاني كثيف بماند، احتمال ايجاد بثورات پوشكي در طفل زياد است؛ لازم به ذكر است كه پوشك مي تواند سبب آسيب ناحيه نشيمنگاهي در شيرخواراني شود كه پوست حساسي دارند، حتي اگر والدينشان مرتب پوشك آنها را تعويض كنند.

شيرخواران بزرگتر در صورت ابتلا به يك بيماري و مصرف آنتي بيوتيكها ممكن است دچار اسهال شوند، كه خود ممكن است سبب بثورات پوشكي گردد.

بهترين راه براي درمان آن چيست؟

بهترين درمان تميز نگه داشتن كودك و خشك نگه داشتن او با تعويض مكرر پوشك است. اگر هوا گرم باشد و وي بتواند در حياط يا در اتاقي كه كف آن تميز است بازي كند، پوشك او را تا هر موقع كه امكان دارد درآورده و اجازه دهيد هوا سبب تسريع فرايند بهبودي شود.

گاهي عليرغم تلاش ما براي خشك نگه داشتن ناحيه، مشكل همچنان ادامه مي يابد. شايد لازم باشد در چنين موقعيتي مارك پوشك كامل را عوض كنيد يا حتي مواد شوينده و هر آنچه با پوست ناحيه مبتلا تماس دارد. اين كار در صورتيكه بثورات پوشكي به علت حساسيت به يك ماده (مانند خوشبوكننده يا جنس الياف داخل پوشك) باشد، مشكل را بر طرف كند.

بثورات پوشكي معمولا بعد از سه يا چهار روز درمان خانگي برطرف مي شوند. اگر بثورات كودكتان همچنان باقي بماند، منتشر شود، يا به سمت وخامت برود، از يك كرم مخصوص يا پماد زينك اكسيد براي چند روز استفاده كنيد.

انتخاب و استفاده از داروها را به عهده پزشك كودكتان بگذاريد تا پس از معاينه و بررسي محل ضايعات بهترين ماده دارويي را براي كودك تجويز كند.

چگونه مي توانم به پيشگيري از بثورات پوشكي كمك كنم؟

بهترين دفاع عليه بثورات پوشكي خشك نگه داشتن محل است. براي اين كار پنج مرحله آسان زير را دنبال كنيد:

• پوشك كودك را بعد از ادرار يا مدفوع كردن هر چه سريعتر تعويض نماييد.
• ناحيه تناسلي كودكتان را بعد از هر بار اجابت مزاج پاك كرده و اجازه دهيد خشك شود.
• ناحيه نشيمنگاه كودك را با لايه نازكي از پماد محافظت كننده بپوشانيد، اما از مصرف پودر تالك يا پودر بچه اجتناب كنيد. اين ماده مي تواند وارد ريه هاي كودك شود.
• از بستن محكم پوشك و عدم وجود فضاي كافي براي تهويه هوا خودداري كنيد. شرت پلاستيكي، پوشك و لباسها بايد تا حدي گشاد باشند تا به تهويه ناحيه نشيمنگاهي كمك كنند.
• زماني كه كودك شروع به خوردن غذاهاي جامد مي كند، هر بار يك ماده غذايي را به تغذيه كودك اضافه كنيد و بين اضافه كردن مواد غذايي چند روز صبر كنيد. اين روش ساده اي است براي تشخيص اينكه آيا بثورات پوشكي منشا آلرژي غذايي دارند يا خير.

زردي يا يرقان

آيا جاي نگراني وجود دارد اگر نوزادم دچار يرقان شود؟

بيش از نيمي از كودكان طبيعي و سالم در چند روز اول زندگي دچار تغيير رنگ زرد در پوستشان مي شوند. اگر كودك شما نيز همين وضع را دارد، جاي هيچ گونه نگراني نيست؛ اما بايد موضوع را با پزشكتان يا كارشناس بهداشت مركز بهداشتي و درماني در ميان بگذاريد، بويژه زماني كه شكم يا پاهاي كودك زرد باشد. اگر نوزادتان با سن طبيعي حاملگي متولد شده است، احتمالا در عرض يك هفته گونه هاي او صورتي و زيبا خواهد شد. اگر زودتر از سن طبيعي به دنيا آمده باشد، كمي بيشتر طول مي كشد تا پوست وي حالت قرمزي و گلگون مانند خود را بازيابد.

علت آن چيست؟

يرقان در نوزادان سالم بعلت افزايش ميزان بيلي روبين خون ايجاد مي شود. بيلي روبين يك ماده شيميايي است كه حين تخريب گلبولهاي قرمز خون توليد مي شود. سطح اين ماده در نوزادان بيشتر است، زيرا آنها داراي ظرفيت اضافه حمل اكسيژن توسط گلبولهاي قرمز خون هستند و كبد نارس آنها نمي تواند بيلي روبين اضافه را متابوليزه (سوخت و ساز) كند. زماني كه سطح بيلي روبين به بيشتر از حد طبيعي برسد، زردي يا يرقان از ناحيه سر به طرف گردن و سپس سينه پيشرفت مي كند و در شرايط شديد نهايتا به انگشتان پاها هم مي رسد. اين حالت كه يرقان فيزيولوژيك ناميده مي شود (بر خلاف نوع نادر و خطرناكتري كه توسط بيماريهاي كبدي يا ناسازگاري خوني مادر ايجاد مي شود) سبب هيچ نوع آسيبي در شيرخواران سالم و رسيده (سن طبيعي حاملگي) نخواهد شد.

در برخي موارد نادر، نوزادان مبتلا به يرقان ممكن است دچار آسيب سيستم عصبي بشوند. و اين زماني است كه سطح بيليروبين شديدا افزايش يافته باشد.

شيوع زردي در نوزادان چقدر است؟

60 درصد نوزادان رسيده در روز دوم يا سوم تولد دچار يرقان مي شوند. اغلب اين حالت پس از يك هفته برطرف مي شود.

80 درصد نوزادان نارس بين روزهاي پنجم و هفتم پس از زايمان به اين حالت دچار مي شوند. بيماري ظرف دو ماه پس از تولد برطرف مي شود.

چگونه يرقان درمان مي شود؟

اگر به نظر مي رسد كودكتان مبتلا به يرقان شده است، پزشكتان ممكن است تستهايي براي اندازه گيري سطح بيلي روبين خون و لزوم شروع درمان براي او انجام دهد. اگر نوزاد رسيده بدنيا آمده باشد و از ساير جهات سالم باشد، بيشتر پزشكان درمان را تا زماني كه سطح بيلي روبين خون به بيش از 20 ميلي گرم در دسي ليتر برسد شروع نمي كنند. از اوائل دهه 1970 تا كنون يرقان با فوتوتراپي درمان مي شود، پديده اي كه در آن نوزادان در معرض نور فلورسنت قرار مي گيرند. اين نور مولكولهاي بيليروبين اضافي را مي شكند و دفع آنها را توسط كبد نوزاد تسهيل مي كند. كودك بصورت بدون لباس معمولا براي يك يا دو روز زير نور قرار مي گيرد و چشمانش با يك ماسك محافظ بسته مي شود.

اگر سطح بيلي روبين كودكتان نيازي به فوتوتراپي ندارد، مي توانيد با قرار دادن وي در معرض نور آفتاب در اوائل روز يا بعد از ظهر به او كمك كنيد.

اگر كودكتان بيماريهاي نادر ناسازگاري گروه خوني داشته باشد و مقدار بيليروبين به مقادير خطرناك برسد، ممكن است حتي نياز به تعويض خون داشته باشد. تست خوني Rh كه در زمان تولد براي تشخيص ناسازگاري Rh انجام داده ايد، شما را با دقت زياد از احتمال وجود ناسازگاري خوني مادر و كودك آگاه مي كند. براي پرهيز از اين امر آمپول هاي ضد آنتي بادي D يا روگام به شما تزريق خواهد شد.

چگونه مي توانم بگويم آيا كودكم يرقان دارد؟

افراد متخصص تست سريعي را براي تشخيص يرقان در منزل توصيه مي كنند: در يك اتاق با روشنايي مناسب، فشار ملايمي را به سينه كودكتان وارد كنيد؛ اگر بعد از برداشتن فشار، رنگ زرد بر روي پوست مشاهده گردد، بايد به پزشك خود مراجعه كنيد. (اين تكنيك براي كودكان با پوست ظريف بهتر عمل مي كند؛ براي ساير كودكان به زردي موجود در سفيدي چشمها يا لثه ها توجه كنيد.)

به ياد داشته باشيد كه يرقان يك وضعيت زودگذر است كه معمولا بدون هرگونه مداخله درماني بهبود مي يابد و هيچ گونه عوارض دراز مدت ندارد (بجز در موارد شديد). اگر هرگونه شكي داريد به پزشك خود مراجعه كنيد تا مطمئن شويد اقدامات صحيح را براي بهبود كودك خود برداشته ايد.

استفراغ: چه موقع طبيعي و چه موقع غير طبيعي است

آيا طبيعي است كه نوزاد من استفراغ كند؟

اين امر در نوزادان شايع است كه در هفته هاي اول زندگي كه هنوز با تغذيه شان سازگاري پيدا نكرده اند و بدنشان در حال تكامل است مرتبا استفراغ كنند. شما مي توانيد تشخيص دهيد كه در چه زماني كودكتان واقعا استفراغ مي كند و چه موقع تنها مقادير كمي از شير را بر مي گرداند، زيرا در حالت اول مقادير زيادي از غذاي خورده شده را بيرون مي دهد اما در حالت دوم تنها در حد چند قاشق چاي خوري و به آرامي از چانه اش سرازير مي شود. استفراغ مي تواند براي كودكتان ترس آور باشد و در اين حال به احتمال زياد گريه مي كند.

هر عاملي مي تواند سبب استفراغ كودكتان شود: از ماشين گرفتگي تا سوء هاضمه، حتي گريه طولاني مدت يا سرفه مي تواند اين رفلكس را تحريك كند. بنابراين ديدن استفراغهاي مكرر در چند سال اول زندگي كودكتان امري شايع است. استفراغ معمولا در عرض شش تا 24 ساعت از شروع آن بدون هيچ درمان خاصي بجر تغيير در رژيم غذايي فروكش مي كند. تا زماني كه كودكتان سالم به نظر مي رسد و افزايش وزن دارد جاي هيچ گونه نگراني نيست.

چه موقع بايد نگران باشم؟

در چند ماه اول زندگي نوزاد، استفراغ معمولا بعلت مشكلات خفيف تغذيه اي مثل تغذيه بيش از حد يا آلرژي زودگذر نسبت به پروتئينهاي موجود در شيرمادر يا شيرخشك مي باشد. بعد از چند ماه اول زندگي، استفراغ به احتمال زياد ناشي از عفونت ويروسي گوارشي است، البته گاهي ممكن است نشانه اي از عفونت سيستم تنفسي، سيستم ادراري يا حتي عفونت گوشها باشد. به مجرد اينكه كودكتان كمي بزرگتر شود، استفراغ مي تواند علامت بيماريهاي خطرناكتر هم باشد. اگر هر كدام از علائم هشدار دهنده زير را در كودكتان مشاهده كرديد از تماس با پزشك غافل نشويد:

• درد شديد شكمي
• شكم متسع
• بي حالي يا بيقراري شديد
• تشنج
• استفراغهاي مكرر و شديد يا استفراغهايي كه بيش از 24 ساعت ادامه يابد
• نشانه هاي كم آبي ،مثل دهان خشك، عدم وجود اشك، فرورفتگي ملاج يا منطقه نرم روي سر كودك و كاهش ادرار (خيس شدن كمتر از شش پوشك در روز)
• وجود خون يا صفرا (ماده سبزرنگ) در استفراغ

اگر مقدار ناچيزي خون در استفراغ ديده شود، جاي نگراني نيست. اين امر ممكن است بعلت پارگي رگهاي خوني ظريف در ديواره مري بعلت فشار برگشت مواد ايجاد شود. استفراغ كودك همچنين ممكن است در اثر بلع خون ناشي از بريدگي هاي موجود در دهان يا خون دماغ در عرض شش ساعت اخير به رنگ قرمز ديده شود.

اما اگر وجود خون در استفراغ كودك ادامه يابد يا مقدار آن زياد شود با پزشك خود تماس بگيريد. در صورتيكه استفراغ حاوي خون يا صفرا باشد پزشك احتمالا يك نمونه از آن را براي مشاهده درخواست مي كند، لذا با وجوديكه ممكن است كار خوشايندي نباشد اما شما بايد مقداري از آن را نگه داريد. صفراي سبز مي تواند نشانه اي باشد دال بر اينكه روده ها مسدود شده اند، پديده اي كه نياز به مداخله فوري دارد.

استفراغهاي مداوم و شديد در عرض نيم ساعت بعد از غذاخوردن در يك نوزاد

اين امر ممكن است بعلت تنگي مجراي پيلور (محل اتصال معده به دوازدهه) باشد. تنگي پيلور يك علت نادر استفراغ است كه بيشتر موارد در سن چند هفتگي نوزاد پديدار مي شود، اما در هر زماني تا سن چهار ماهگي ممكن است رخ دهد. در اين بيماري استفراغهاي نوزاد ناشي از ضخيم بودن عضله اي است كه از معده به روده امتداد مي يابد و مانند دريچه عمل مي كند. شدت ضخامت عضله گاهي به حدي است كه از عبور مواد غذايي جلوگيري مي كند. اين وضعيت به راحتي با جراحي خفيف قابل درمان است، اما نياز به مداخلات طبي فوري دارد.

سعي كنيد زياد نگران نباشيد. هر كودكي دير يا زود بيمار مي شود و معمولا چيزي براي نگراني وجود ندارد مگر اينكه وي تمام پيراهن نو شما را كثيف كند. مانند هر بخش ديگري از وظايفتان بعنوان يك والد، اين مساله نيز چيزي است كه زود با آن كنار خواهيد آمد. با اين حال به غريزه خود اعتماد كنيد و اگر حدس مي زنيد كه موضوع جدي در كار است، با پزشك كودكتان تماس بگيريد.

چگونه بايد با استفراغ كنار بيايم؟

زماني كه كودكتان استفراغ مي كند مايعات ارزشمندي را از دست مي دهد. بسيار مهم است كه مايعات مذكور جايگزين شوند طوريكه كودك دچار كم آبي نشود. براي اين كار يك محلول الكتروليتي يا مايعات خالص مثل آب يا آب سيب رقيق شده را طبق تجويز پزشكتان به او بخورانيد. اينها ساده ترين چيزهايي هستند كه براي كودك بايد مد نظر داشته باشيد. متخصصين، برنامه درماني زير را پيشنهاد مي كنند:

• به مجردي كه استفراغهاي وي قطع شود، هر نيم تا يك ساعت شروع به دادن مقادير كم آب يا محلولهاي الكتروليتي بنماييد ( هر كدام از موارد را كه در دسترس داريد).
• اگر كودك اين حالت را تحمل نمود، به نوبت به او 60 گرم در 50 سي سي محلول الكتروليتي و 60 گرم در 50 سي سي مايعات خالص هر نيم ساعت بدهيد.
• پس از اينكه كودك توانست دو نوبت از اين مايعات را بدون استفراغ تحمل كند، شير يا شير خشك با نصف غلظت را به او بدهيد، و مقدار هر بار تغذيه را به 10 تا 15 گرم در 80-100 سي سي، هر سه يا چهار ساعت افزايش دهيد.
• اگركودكتان براي 12 تا 24 ساعت استفراغ نداشته باشد، مي توانيد تغذيه معمول وي را آغاز كنيد. اما همچنان به او مايعات زياد بدهيد. با غذاهايي كه هضم آنها راحت است مثل غلات و ماست شروع كنيد. همچنين مي توانيد از مايعات خالص يخ زده مثل يخ در بهشت استفاده كنيد، البته اگر كودكتان بيش از 12 ماه داشته باشد.
• خوابيدن مي تواند به آرامش كودكتان كمك كند، محتويات معده اغلب حين خوابيدن به درون روده تخليه مي شوند، كه اين امر احتمال استفراغ را كاهش مي دهد. به كودكتان داروي ضد استفراغ ندهيد (چه انواع تجويزي با نسخه و چه انواع بدون نسخه) مگر اينكه پزشكتان اين داروها را تجويز نمايد.

برگرداندن يا رفلاكس چيست؟

رفلاكس چگونه بر روي كودك تاثير مي گذارد؟

برگرداندن يا رفلاكس به حالتي اطلاق مي شود كه محتويات معده به داخل مري يا حتي دهان برمي گردد.

در پزشكي به مري ازوفاگوس گفته مي شود. لذا اسم كامل پزشكي رفلاكس، واژه رفلاكس گاسترو- ازوفاژيال است و به آن رگورژيتاسيون هم گفته مي شود.

ديافراگم عضله ايست كه قفسه سينه را از حفره شكمي جدا مي كند. مري مانند لوله ايست كه دهان را به معده متصل مي كند و بايد مسير نسبتا طولاني را از دهان و قفسه سينه به سمت بالاي شكم بپيمايد. در محل عبور مري از ديافراگم سوراخي وجود دارد و ديافراگم در اين ناحيه بطور طبيعي مانند دريچه عمل مي كند تا از برگشت مواد معده به درون مري جلوگيري كند. پزشكان به اين مكانيسم دريچه اي (كه در نواحي ديگري از بدن هم وجود دارد) اسفنكتر گويند.

گاهي اوقات عملكرد دريچه به اندازه كافي قوي نيست، براي مثال در دوران بارداري اين اسفنكتر ممكن است بخوبي عمل نكند و شايد شما تجربه بازگشت مواد خورده شده را به مري يا حتي دهان داشته باشيد. در حقيقت، يكي از دلائلي كه دچار سوزش سر دل در حاملگي مي شويد اينست كه فشار جنين شما اسفنكتر را بالا مي برد و اين امر سبب برگشت اسيد و محتويات معده به مري مي شود.

اين پديده در كودكان نيز رخ مي دهد، اما به دلائل مربوط به خودشان كه عمدتا بعلت تكامل ناكافي اسفنكتر است. در طول سال اول زندگي كودك، عملكرد اسفنكتر قويتر مي شود و احتمال بازگرداندن محتويات معده كاهش مي يابد. حدود 50 درصد كودكان درجاتي از رفلاكس را خواهند داشت، اما تنه درصد كمي از آنها دچار رفلاكس شديد هستند.

علائم باليني رفلاكس چيست؟

كودكتان بعد از هر بار شيرخوردن ممكن است مقدار كمي شير را بالا بياورد يا دچار سكسكه شود. وي ممكن است دچار سرفه پس از بالا آوردن شير شود و احتمالا علت اين است كه شير در حال پس زدن از معده، اشتباها وارد مجاري هوايي وي شده است. اين امر طبيعي است و تا زماني كه كودكتان از ساير جنبه ها مشكلي نداشته باشد جاي هيچ گونه نگراني نيست. فقط لازم است يك تكه پارچه يا دستمال در دسترس داشته باشيد. هم بچه هايي كه شير خشك مي خورند و هم آنها كه از شير مادر تغذيه مي كنند ممكن است به چنين وضعيتي مبتلا شوند.

آيا لازم است كودكم را نزد پزشك ببرم؟

در موارد زير لازم است با پزشك كودكتان مشورت كنيد:

• اگر در شرايط عادي رفلاكس بيش از پنج بار در روز اتفاق بيافتد.
• اگر كودك بعد از خوردن غذا زياد گريه مي كند.
• اگر به طور مكرر استفراغ مي كند.
• اگر سرفه كردن حالتي دائمي شده است.

روشهاي ساده اي وجود دارد كه بايد در ابتدا مورد توجه قرار گيرند؛ مانند نگه داشتن كودك در وضعيت عمودي براي 20 دقيقه بعد از هر بار تغذيه، اين وضعيت به باقي ماندن مواد خورده شده در معده تا زماني كه به داخل روده تخليه شود كمك خواهد كرد. در ضمن بهتر است وعده هاي غذايي كمتر با دفعات بيشتر مورد استفاده قرار گيرد، اگرچه كودكان هميشه موافق اين موضوع نيستند! اما اين كار مانع پر شدن كامل معده شده و احتمال پس رانده شدن مواد را با توجه به شل بودن دريچه بين مري و معده، كاهش مي دهد.

آيا درمانهاي ديگري براي رفلاكس وجود دارد؟

در موارد خيلي شديد استفاده از آنتي اسيدها يا تغليظ كننده هاي غذايي ممكن است ارزشمند باشد. مي توانيد تركيباتي كه هر دو خاصيت مذكور را داشته باشند از داروخانه ها تهيه نمائيد. اين داروها را با تجويز پزشكتان مصرف كنيد و هر از چند گاهي آنها را براي مدت كوتاهي قطع كنيد تا بدانيد آيا بيماري بهتر شده است يا نه؟

ممكن است پزشك كودكتان برخي از داروهايي مثل سايمتيدين يا رانيتيدين را تجويز كند كه براي درمان زخم معده در بالغين مصرف مي شوند. البته استفاده از آنها بعضي از كشورها براي اطفال تاييد نشده است، ولي در بعضي كشورها مورد استفاده قرار مي گيرند. پزشك كودكتان ممكن است داروها يا روشهاي ديگري را براي شرايط كودك شما برگزيند. بطور معمول اين وضعيت با استفاده از تكنيكهاي توضيح داده شده و استفاده از داروهاي محدود، با گذشت زمان بهتر خواهد شد.

در مواردي هم لازم است كه بيماري كودك كاملا جدي تلقي شود و اگر تاكنون به پزشك متخصص كودكان مراجعه نكرده ايد با مشاهده موارد زير حتما اقدام كنيد:

• اگر هرگونه شكي در تشخيص وجود داشته باشد.
• اگر بيماري با درمانهاي ساده برطرف نشود.
• اگر خون در استفراغ وجود داشته باشد.
• اگر كودكتان دچار كم خوني باشد.
• اگر سرفه هاي پايدار يا عفونتهاي مكرر تنفسي وجود داشته باشد كه بنظر برسد به علت بازگشت مواد از معده به مري هستند.
• اگر كودك در وزن گيري مشكل داشته باشد يا از خوردن غذا امتناع كند.
• اگر عمل بلع مشكل باشد.

خوشبختانه اين موارد نادر هستند، اما اگر در مورد هر يك از آنها نگران هستيد به پزشك متخصص كودكان مراجعه كنيد. شايد لازم باشد براي تشخيص دقيق و بررسي كامل، آزمايشاتي براي كودك انجام شود. ممكن است پزشك تصميم بگيرد تا از كودك اندوسكوپي به عمل آورد يا با قرار دادن وسيله اي در انتهاي مري، اسيديته ناحيه را در طول 24 ساعت اندازه گيري كند. اين اقدامات معمولا براي كودك و متعاقبا براي شما ناراحت كننده خواهد بود اما گاهي بعنوان آخرين اقدام براي قطعي بودن تشخيص بيماري يا تعيين ميزان وخامت آن ضروري است.

سعي كنيد نگران نشويد

بيشتر شيرخواران دچار علائم خفيفي از رفلاكس هستند كه در ابتدا توضيح داده شد و به عارضه اي جدي كه نيازمند اقدامات يا درمانهاي جراحي باشد، مبتلا نيستند. اگر وضعيت كودك شما از نظر وزن گيري مناسب است، به خودتان اطمينان دهيد كه اين مقدار برگرداندن با رشد كودك بهتر خواهد شد.

يكي از دلايلي كه باعث مي شود بچه ها مرتباً سرما بخورند اين است كه سيستم ايمني آنها هنوز كاملاً تكامل پيدا نكرده است. همچنين فرزند شما با هر بار سرما خوردگي فقط بر عليه يكي از بيش از 200 نوع ويروس سرما خوردگي ايمني پيدا مي كند. آيا مي توانيد همه سرماخوردگيهائي را كه در سراسر عمرتان به آن مبتلا شده ايد به ياد بياوريد؟ فرزند شما بايد به همه آنها -و حتي بيشتر -مبتلا شود تا نسبت به همه ويروسهاي سرما خوردگي ايمني پيدا كند.

در هنگام رشد كردن، او مي خواهد دنياي اطرافش را با لمس كردن (و ليسيدن) هر چيز بيشتر كشف كند. بنابراين به راحتي ويروسهاي سرما خوردگي روي دست هايش خواهند بود. سپس او دستانش را در بيني يا دهان كرده و يا چشمهايش را با آن مي مالد و بنابراين ويروس اين امكان را پيدا مي كند كه به مجاري بيني او راه پيدا كند.

ممكن است كه فرزند شما در پائيز يا زمستان بيشتر سرما بخورد كه علت آن سرماي هوا و گرم كردن درون خانه است كه باعث خشك شدن مخاط بيني شده و كار ويروس سرما خوردگي را راحتر مي كند. ضمناً وقتي هواي بيرون سرد است او بيشتر در محيط بسته مي ماند كه در آين حالت امكان انتقال ويروس از فردي به فرد ديگر بيشتر است.

مطالعات اخير اظهارات والدين شاغل را مبني بر اين كه بچه ها در مهد كودكها بيشتر سرما خورده، عفونت گوش گرفته و دچار آبريزش بيني مي شوند تاييد مي كنند. حتي اگر فرزندتان با كودكان زيادي در تماس نباشد، در سال اول 4 تا 10 بار سرما خواهد خورد. با افزايش سن تعداد سرماخوردگيها كم شده به طوري كه در سنين 13 تا 19 سالگي به حدود 3 بار در سال مي رسد.

چگونه مي توانم متوجه شوم كه فرزندم سرما خورده و مبتلا به آنفولانزا يا آلرژي نشده است؟

اگر فرزند شما در فاصله بين ماههاي آبان تا ارديبهشت بيمار شده و بيماري او بصورت شروع ناگهاني تب (معادل 38.3 درجه سانتي گراد يا بيشتر) همراه با خستگي و لرز و به دنبال آن علائم تنفسي مثل آبريزش بيني يا سرفه خشك باشد به احتمال زياد مبتلا به آنفولانزا شده است (نكته: اگر علائم گرفتگي بيني يا سرفه خيلي پيش از تب اتفاق بيافتد نشان دهنده اين است كه فرزند شما مبتلا به سرماخوردگي شده است). كودكي كه مبتلا به آنفولانزا مي شود ممكن است اسهال يا استفراغ نيز داشته باشد.

خارش بيني و چشمهاي اشك آلود علائم كليدي آلرژي هستند. همچنان كه حملات عطسه و يا خارش پوست كه براي هفته ها يا ماهها ادامه داشته باشد جز علائم اصلي آلرژي مي باشند.

ترشحات بيني در آلرژي آبكي باقي مي مانند اما در سرما خوردگي چركي شده، زرد رنگ يا سبز رنگ مي شوند. در آلرژي تب وجود نداشته و معمولاً در بهار، تابستان يا اوايل پائيز ديده ميشود. اگر سن فرزند شما كمتر از 3 ماه بوده و درجه حرارت مقعدي او بالاتر از 38 درجه سانتي گراد است بلافاصله با متخصص اطفال مشورت كنيد زيرا او بايد مطمئن شود كه اين تب به دليل عفونت باكتريايي كه نيازمند درمان مي باشد، نيست.

درمان سرما خوردگي كودكم چيست؟

هيچ داروئي نمي تواند باعث شود كه ويروس سريعتر از بدن او خارج شود، اما شما مي توانيد با اطمينان يافتن از اين كه او به مقدار لازم استراحت كرده و مايعات كافي (كه به معناي دريافت كافي شير مادر يا شير خشك براي كودكان زير 6 ماه است) دريافت مي دارد، به فرزندتان كمك كنيد تا احساس بهتري داشته باشد. از آن جائي كه بچه ها نمي توانند تا 4 سالگي به خوبي بيني خود را با فين كردن خالي كنند راه هاي زير مي تواند كنار آمدن با احتقان (گرفتگي) بيني را براي او راحت تر كند.

• سر بچه را به عقب ببريد و چند قطره از محلول نرمال سالين در داخل حفره هاي بيني او بچكانيد. سپس بعد از چند دقيقه با استفاده از سرنگ هاي پلاستيكي، آب نمك و ترشحات بيني را پمپ كنيد. اگر فرزند شما موقع مكيدن شير مشكل دارد 15 دقيقه قبل از شير دادن به او اين كار را انجام دهيد. بدين صورت او مي تواند هم زمان هم به خوبي تنفس كرده و هم شير را بمكد. به اطراف پره هاي بيني او از ژل هاي نرم كننده بماليد تا باعث كاهش التهاب و تحريك شود. (تا زماني كه پزشك لازم ندانسته از اسپري هاي بيني استفاده نكنيد. اين اسپري هاي اگر چه ممكن است موقتاً باعث برطرف شدن علائم شود اما در نهايت با مصرف مداوم احتقان را بيشتر مي كنند.)
• از يك دستگاه بخور يا بخور سرد براي مرطوب كردن فضاي اتاق استفاده كنيد يا با فرزند خود به داخل حمام رفته، آب داغ را باز كرده، در را بسته و با او در حدود 15 دقيقه در فضاي حمام بنشينيد. وان آب گرم نيز مي تواند همين نتيجه را داشته باشد به خصوص اگر مقداري روغن منتول (نعنا) يا اكاليپتوس به آب اضافه كنيد كه يك راه مطمئن و آرامش بخش براي درمان موقت گرفتگي بيني مي باشد.
• تعدادي حوله در فاصله بين تشك و كف تخت در قسمتي كه كودكتان سرش را مي گذارد قرار دهيد تا سر او كمي بالاتر از بدن قرار گيرد. خوابيدن در اين حالت مي تواند باعث بهبود تخليه ترشحات پشت حلق شود ولي در اين كار زياده روي نكنيد. اگر كودكتان در هنگام خواب مرتباً غلت مي زند پس ممكن است در جاي خود چرخيده و پاهايش بالاتر از سر او قرار گيرد و به اين ترتيب همه زحمات شما از انجام اين كار از بين برود. هر گز از گذاشتن بالش براي بالا آوردن سر او استفاده نكنيد زيرا ممكن است باعث خفه شدن فرزندتان شود. در ضمن هرگز چيزي را زير پايه هاي تخت نگذاريد زيرا باعث ناپايدار شدن آن مي شود. توجه داشته باشيد كه فرزند شما در صندلي ماشين نيز به حالت نيمه نشسته بخوابد.

آيا مي توانم به فرزندم داروهايي را كه احتياجي به نسخه پزشك ندارند بدهم؟

بهتر است قبل از اين كار با پزشك مشورت كنيد. اكثر پزشكان هيچ داروئي را براي كودكان زير 6 ماه تجويز نمي كنند. اگر سن بچه شما بيشتر از 6 ماه است ممكن است در بعضي از مواقع مانند شبها كه علائم موجود مانع از استراحت او مي شوند پزشك اين نوع داروها را تجويز كند. از دادن چند داروي مختلف براي درمان علائم متفاوت بپرهيزيد زيرا اكثر آنها حاوي استامينوفن بوده و تجويز هم زمان آنها باعث دو يا چند برابر شدن دوز مصرفي مي شود. شايد بخواهيد از آنتي هيستامينهاي موجود در داروخانه ها استفاده كنيد كه باعث مي شوند فرزند شما راحتر بخوابد. اما به خاطر داشته باشيد كه اين داروها مي تواند به جاي آرام كردن او سبب تحريك او شود. توجه به اين نكته مهم است كه اين داروها نمي توانند دوره بيماري را كوتاه كرده و يا از عوارض بعدي مثل سينوزيت يا عفونت گوش جلوگيري كند. اگر فرزند شما تب دارد، مي توانيد به او استامينوفن اطفال بدهيد. هرگز به او آسپيرين ندهيد زيرا خطر بروز سندرم "ري" (Ray Syndrome) كه يك وضعيت نادر اما كشنده است وجود دارد.

از چه داروهاي طبيعي يا جايگزين هاي آن مي توان براي بهبود علائم سرما خوردگي استفاده كرد؟

اضافه كردن چند قطره روغن منتول يا اكاليپتوس يا كاج به دستگاه بخور يا در حمام مي تواند باعث كاهش احتقان بيني شود. اگر سن فرزند شما شش ماه يا بيشتر است يك محلول رقيق و ولرم چاي بابونه مي تواند باعث تسكين او شود.

توجه: هرگز از "ما هوانگ‌" كه همچنين به نام هاي افدرا يا افدرين شناخته مي شود و يك داروي ضد احتقان گياهي است استفاده نكنيد. قدرت اثر اين دارو در افراد مختلف بسيار متفاوت است و سازمان غذا و داروي آمريكا اعلام كرده كه اين دارو باعث واكنشهاي نامناسب مانند افزايش فشار خون، ضربان نامنطم قلب، تشنج، حمله قلبي و سكته مغزي در افراد بزرگسال مي شود. هميشه قبل از تجويز هر داروئي به فرزند خود با پزشك او مشورت كنيد.

چه موقع بايد با متخصص اطفال تماس بگيرم؟

اگر سن كودك شما كمتر از 3 ماه است در هنگام بروز اولين علائم بيماري بايد با متخصص تماس بگيريد به خصوص اگر درجه حرارت مقعدي او 38 درجه سانتي گراد و يا علائم به همراه سرفه باشد. در كودكان بالاي 3 ماه در شرايط زير با متخصص تماس بگيريد:

• اگر 5 تا 7 روز بعد از شروع بيماري علائم او بدتر شده و يا اگر علائم سرما خوردگي بيشتر از 14 روز طول كشيده است.
• اگر سرفه او بدتر شده و يا همراه با خس خس سينه (ويزينگ) و يا تنفس هاي بريده بريده است؛ زيرا اين علائم مي تواند نشان دهنده پنوموني(عفونت ريه) و يا عفونت با ويروس سنسيشيال تنفسي باشد، ويروسي كه نسبتا شايع بوده اما مي تواند براي كودكان زير 1 سال مشكل جدي ايجاد كند.
• اگر كودك در هنگام غذا خوردن يا مكيدن چيزي گريه مي كند يا گوشش را كشيده يا مي مالد؛ زير اين علائم مي تواند نشانه عفونت گوش باشد.

چه كار مي توانم بكنم تا باعث كاهش تعداد دفعات سرما خوردگي فرزندم شوم؟

شما نمي توانيد كاري كنيد كه او اصلا سرما نخورد اما مي توانيد كارهائي انجام دهيد تا او كمتر در معرض خطر بيماري قرار گرفته و سيستم دفاعيش تقويت شود. براي شروع مطمئن شويد كه همه اعضاي خانواده و همچنين دوستان قبل از بغل كردن فرزندتان دستهاي خود را مي شويند (به خصوص در مورد نوزادان كه در مقابل سرما خوردگي بسيار آسيب پذيرتر از حتي بچه هاي 1تا 2 ماهه هستند.)

تا جائي كه مي توانيد فرزند خود را از افراد بيمار دور نگه داريد. از آنها بخواهيد كه ديدار را تا پايان مرحله سرايت بيماري به تعويق بياندازند. به ياد داشته باشيد بچه هائي كه به مهد كودك مي روند بيشتر از بچه هائي كه در خانه مي مانند به سرما خوردگي مبتلا مي شوند زيرا آنها با بچه هاي بيشتر و در نتيجه با بيماري هاي بيشتري در تماس هستند. در ضمن توجه داشته باشيد كه مربي مهد كودك او مراقب دست شستن خود باشد.

مايعات كافي به بدن فرزندتان برسانيد. ويروسهاي سرماخوردگي در داخل مخاط خشك بيني راحت تر نفوذ مي كنند. براي بچه هاي زير 6 ماه اين به آن معني است كه آنها ميزان معمول و روزانه شير خشك يا شير مادر را دريافت مي كنند. بعد از 6 ماهگي مي توانيد به فرزند خود آب هم بدهيد. اگر فرزندتان در روز كمتر از 5 تا 6 پوشك را خيس ميكند مي تواند نشانه كم آبي او باشد.

نهايتا فرزندتان را تا جائي كه مي توانيد با شير خود تغذيه كنيد (آكادمي اطفال آمريكا براي بهره مند شدن از مزاياي شير مادر، توصيه مي كند كه تا يك سالگي كودكان از شير مادر تغذيه كنند). اگر چه شير مادر يك وسيله تدافعي مطلق در مقابل عفونت نيست اما مطالعات نشان داده كه بچه هائي كه از شير مادر تغذيه مي كنند كمتر از بچه هائي كه شير خشك مي خورند بيمار مي شوند كه علت آن وجود آنتي باديها (پادتن هاي) محافظت كننده در آن است.

من شنيده ام كه اگر نوزاد زياد گرمش بشود ممكن است دچار گرمازدگي شود. اين چه حالتي است؟

گرمازدگي اختلال خطرناكي است كه هنگاميكه شخص درمعرض گرماي بيش از حد قرارگيرد به او دست مي دهد و در جريان آن درجه حرارت بدن بالا مي رود و بدن توانايي خود را دركاهش آن از دست مي دهد. نوزادان و خردسالان خيلي نسبت به گرمازدگي حساس هستند. اگر نوزاد شما بيش از حد در هواي خيلي گرم قرارگيرد ممكن است دچار گرمازدگي شود بخصوص اگر آب بدن را ازدست بدهد و يا لباسهاي گرمي به او پوشانده شود. سواركردن او در اتومبيل خيلي گرم و يا قراردادن او در اتومبيل پارك شده - كاري كه هرگز نبايد انجام دهيد - نيز او را در معرض خطر قرار مي دهد. (در حقيقت از آنجائيكه درجه حرارت اتومبيل بسرعت مي تواند بالارود و خيلي از دماي بيرون گرمتر شود، گرمازدگي در عرض چند دقيقه رخ مي دهد).

چطور مي توانم بفهمم كه نوزاد من دچارگرمازدگي شده است؟

نوزاد شما ممكن است در ابتدا علائم افزايش درجه حرارت را نشان دهد كه علائم خفيف تري است. ممكن است متوجه شويد كه بيش از حد تشنه يا خسته است و يا پوستش سرد و مرطوب است. اگر كودك درسني باشد كه قادر به حرف زدن باشد ممكن است از انقباض ساق پا يا شكم شكايت داشته باشد، اگر افزايش درجه حرارت بدن به گرمازدگي بيانجامد ممكن است هريك از علائم زير ديده شود:

• درجه حرارت 4/39 درجه حرارت سانتيگراد يا بيشتر بدون تعريق خشكي ، قرمزي و داغي پوست
• نبض سريع
• بيقراري
• گيجي
• سردرد (كه ممكن است اورا تحريك پذير سازد)
• استفراغ
• تنفس سريع با دامنه كوتاه
• خستگي (عدم پاسخگويي نسبت به صدا زدن نامش يا قلقلك پوست)
• عدم هوشياري

ممكن است علائم كاهش آب بدن نيز ديده شود.

اگر مشكوك به گرما زدگي شوم بايد چه كنم؟

بايد هرچه سريعتر درجه حرارت بدن كودك را پايين آوريد. زمان اهميت زيادي دارد – كودكي كه دچار گرمازدگي شده است ممكن است براحتي به كما برود.

ابتدا با اورژانس تماس بگيريد. سپس لباسهاي كودك را از تنش خارج كنيد و او را در يك محل خنك بخوابانيد. (اگر خارج از منزل در زير آفتاب قرار داريد يك محل سايه بيابيد ويا او را به يك محل خنك منتقل سازيد. درمدتي كه منتظر آمبولانس هستيد بدن او را با اسفنج يا پارچه نرمي كه به آب سرد آغشته كرده ايد ماساژ داده او را جلوي پنكه بگذاريد (مي توانيد از يك پنكه برقي استفاده كنيد و يا او را باد بزنيد). با او صحبت كنيد و سعي كنيد او را آرام سازيد. به او چيزي ننوشانيد و عليرغم آنكه ممكن است وسوسه شويد كه به او استامينوفن بدهيد بايد بدانيد كه استامينوفن افزايش درجه حرارت بدن در اثر گرمازدگي را برطرف نمي كند.

اگر كودك شما تنها علائم افزايش درجه حرارت بدن را دارد ولي دچار گرما زدگي نشده است او را به داخل منزل و درصورت امكان به اتاقي ببريد كه كولر داشته باشد. مقدار زيادي شير به او بخورانيد و اگر 4 ماه يا بيشتر دارد كمي آب نيز به او بدهيد. مي توانيد از حمام سرد نيز استفاده كنيد. درتمام طول روز او را داخل منزل نگاه داريد. اگر بنظر نمي رسد كه علائمش سريعا بر طرف شود به بخش اورژانس يا پزشك مراجعه كنيد.

چگونه مي توانم از گرمازدگي نوزاد پيشگيري كنم؟

بخاطر داشته باشيد كه درجه حرارت بدن ممكن است سريعا بالا رود بخصوص اگر نوزاد شما به هواي داغ عادت نداشته باشد (مثلا دراوائل تابستان). به نوزاد لباسهاي سبك و آزاد بپوشانيد. سعي كنيد وقتي او را از منزل خارج مي كنيد درسايه نگهداريد و وقتي او را سوار اتومبيل مي كنيد دقت كنيد كه هواي داخل اتومبيل خنك باشد. در روزهاي فوق العاده گرم بيشتر از حد معمول به او مايعات بدهيد و وقتي دماي هوا شديدا بالاست حتي الامكان او را از منزل خارج نسازيد.

آفتاب سوختگی

بهترين راه درمان آفتاب سوختگي چيست؟

ابتدا به پزشك تلفن كنيد. آفتاب سوختگي در كودكان زير يك سال خطرناك تر از آنست كه به نظر مي آيد. پزشك كودك شما در مورد علائم آفتاب سوختگي سوالاتي مي كند و ممكن است از شما بخواهد تا او را براي معاينه نزدش ببريد تا مطمئن شود نياز به درمان فوري ندارد. بايد مقدار زيادي مايعات از جمله شير به او بخورانيد تا حالش بهتر شود و مايع از دست رفته در اثر قرار گرفتن در معرض آفتاب جبران شود. براي بهبود ناحيه سوخته پارچه اي تميز را در آب سرد بخيسانيد و بعد فشار دهيد تا آب آن خارج شود و سپس به مدت 10 تا 15 دقيقه به آرامي روي پوست سوخته كودك قرار دهيد و اين عمل را چند بار در طول روز تكرار كنيد ولي مراقب باشيد تا كودك سردش نشود.

ممكن است كودك شما از حمام سرد هم خوشش بيايد. براي آنكه حمام دلچسب تر شود مقدار كمي جوش شيرين و يا عصاره بلوط به آن بيفزائيد. پوست كودك را پس از استحمام خشك كنيد اما حوله را روي پوست نماليد. سپس يك لوسيون مرطوب كننده غيرالكلي و يا ژل آلوئه ورا روي پوست او بماليد تا خارش را كاهش دهد. با شروع پوسته ريزي در محل سوختگي خارش تشديد مي گردد.

از پزشك خود در مورد استفاده از استامينوفن يا بروفن كودكان براي تسكين درد سوال كنيد. (از مصرف آسپرين بپرهيزيد زيرا ممكن است كودك را در معرض خطر ابتلا به سندرم Reye قرار دهد).

به كودك لباسهاي آزاد بپوشانيد تا پوست سوخته او را تحريك نكند و تا زمان بهبودي كامل او را جلوي آفتاب نبريد زيرا خطر آفتاب سوختگي مجدد بسيار بالاست.

آنچه نبايد انجام دهيد: 

• از مصرف تركيبات حاوي وازلين روي پوست كودك بپرهيزيد. وازلين از تعريق و دفع حرارت پوست جلوگيري مي كند. اين امر در مورد مصرف كره و روغن ها نيز صادق است.
• از مصرف پماد يا اسپري هاي كمك هاي اوليه كه حاويي بنزوكائين هستند، بپرهيزيد زيرا ممكن است باعث تحريك پوست و واكنشهاي آلرژيك شوند.
• از قرار دادن يخ يا مخلوط آب و يخ بر روي پوست كودك بپرهيزيد.